Albert-Laon-Verdun
Mijn allereerste kennismaking met het Westelijk Front. Eigenlijk is het hier allemaal mee begonnen. Aangestoken door mijn reisgenoten die al eerder op pad waren geweest bij Verdun besloot ik ook eens mee te gaan. Voorbereid door de reisgids van Brants besloten we naar de Somme te gaan. Willem was al eerder bij een privémuseum "ergens" geweest wat we nu terug wilden vinden. Na wat zoeken vonden we het (inmiddels heeft deze episode in 2007 een onverwacht vervolg gekregen...), maar de eigenaar en met name zijn hond waren niet genegen ons te ontvangen. Wel was zijn tuintje afgezet met granaathulzen in alle soorten en maten... . Alle plaatsjes stonden vol met monumenten en op iedere straathoek was een perfect onderhouden stukje Albion te vinden. Het land was doordrengt (letterlijk) met de Grote Oorlog. Ik moet toen zijn aangestoken. Ik kan me nog herinneren dat we Thiepval, het Newfoundland Memorial Park (destijds zonder museum), Lochnagar Crater, Australian Memorial in Villers-Bretonneux hebben bezocht en dat we overnachtten in het bekende Hotel de la Paix in Albert. Daarna zijn we naar Péronne gereden en het grote Historial de la Grande Guerre. Een museum dat anders is dan de andere, zeker met de kennis en ervaring die ik nu heb. Geen overvolle vitrines zonder uitleg of verroeste grondvondsten, maar veel ruimte, films en "vitrines" onder een glazen vloer. Alsof ze het zo in de grond hebben aangetroffen, en met een beetje fantasie is dat ook zo.
In Laon overnacht en toen door naar het Fort de la Pompelle bij Reims. Het fort heeft zwaar onder de oorlog geleden en het zonlicht spat fel van het witte krijt waarvan het is gebouwd. Binnen is een groot aantal gangen ingericht als museum met vooral veel uniformen en helmen. Over de, volgens Brants, "saaiste weg van Frankrijk" door de Champagnestreek naar het Monument-Ossuaire de Navarin. Achter dot monument ligt het slagveld er nog een beetje bij zoals het op 11/11/18 is achtergelaten. Kijk uit dat je je niet openhaalt aan het verroeste prikkeldraad, ruiters en granaatscherven. Via de Argonne en de Haute-Chevauchee waar we ook weer een mooi stuk slagveld ontdekten kwamen we bij een Abri du Kronprinz waar Willem nog een aandenken achterliet (jaren later waren daar nog sporen van terug te vinden).
In Verdun sliepen we in het pittoreske Hotel Cloche d'Or. De volgende ochtend werd de zwervende bevolking van Verdun opgeschrikt door een door één van ons spontaan ontsnapte boer waarna we gereed waren onze reis te vervolgen. Die leidde ons naar de highlights van Verdun, dwz Douaumont, Vaux, Tavannes, Citadel en de Mort Homme. Voor mij allemaal nieuw en zeer indrukwekkend. Vooral het naar souvenirs zoeken op de Mort-Homme in de motregen in een zopas uitgegraven greppel is mij goed bijgebleven en de koorts was voorgoed opgekomen.
Achteraf begrijp ik niet waarom we zoveel hebben overgeslagen van de Route Brants. Dat gaf ons echter wel weer het excuus nog eens terug te gaan en de route grondiger te rijden.